“Door het bosbaden is bij mij ergens een raampje opengegaan. Van een idyllisch koepeltje midden in het bos met een prachtig uitzicht, net als je vroeger in de film Bambi zag. Ik keek door dit raampje het bos in; de grond was bedekt met mos en overal stonden prachtige bomen, verwilderd, en dacht: “Die wereld is mooi – hier voel ik mij thuis!” In dit interview van Inside Forest Bathing praat ik met bosbadgids op de Utrechtse Heuvelrug Stefanie Boomsma. Zij geeft bosbaden in o.a. het Nationaal Bomenmuseum Gimborn in Doorn en verbindt onder meer studenten weer met de natuur. “Voor mij is bosbaden thuiskomen in het bos. Het is ruimte geven aan waar ik met mijn hele lijf, lichaam en geest behoefte aan heb. Weer die verbinding te voelen. En delen met anderen.”
Interview door Marjolein C. Groot, 27 november 2023
Ik spreek haar op een regenachtige middag in november. Zij vanuit haar thuis op de groene Utrechtse Heuvelrug, ik vanuit de Amsterdamse Pijp, waar de herfstbladeren door de lucht dwarrelen en de regen zachtjes tegen het raam tikt. Ze draagt een warme, mosgroene coltrui. Aan de muur achter haar, geverfd in een iets diepere tint groen, hangt een grote foto van een prachtige boom, omringd door geel-bruine Zuid-Afrikaanse savanne. Stefanie Boomsma, bosbad gids bij Thuis in het Bos: “Bij aankomst in zuidelijk Afrika krijgen veel mensen het gevoel dat zij thuiskomen, zo had ik dat ook. De roots van onze mensheid liggen daar.”
Hier wil ik iets mee
Bosbaden kwam op Stefanie’s pad toen zij, samen met haar team van product markt managers Nature & Recreatie van IVN in de Cremertuin zelf aan een bosbad deelnam. Stefanie: “Een stukje tuin midden in Utrecht. Aan het eind van de sessie lag ik tussen een paar bomen, naast het spoor en ik was compleet ontspannen. Eigenlijk alleen maar bezig met wat er boven mij gebeurde.” Overweldigd door haar mentale en fysieke reactie op het relatief korte bosbad in een drukke omgeving besloot Stefanie: “Hier wil ik iets mee.”
Enige tijd later schreef ze zich in voor de opleiding tot bosbadgids bij de Forest Bathing Academy – hoofddocent Güdrun Feldkamp had Stefanie en haar collega’s het bosbad in de Cremertuin gegeven. Dat de opleiding in Rotterdam was, vond Stefanie wel een beetje spannend. “Ik dacht, ik woon hier zo prachtig op de Heuvelrug, en dan ga ik naar Rotterdam om te bosbaden?” Toch bleek het juist waardevol om vanuit de stad naar de natuur te kijken. En vonden de bosbad-sessies ook op andere plekken plaats.
Stefanie twijfelde nog wel even of ze de opleiding kon starten. Na de Covid-periode had ze door gebrek aan energie een time-out van haar werk genomen. Maar haar werkgever IVN Natuureducatie moedigde haar aan. “Het lijkt ons juist heel verstandig dat jij veel de natuur in gaat.” Met alle ruimte voor haar eigen herstel liet ze de verbinding met de natuur in eerste instantie vooral heel veel op zichzelf inwerken. Stefanie: “Het zelf echt ervaren. En daarna kwam ik er steeds meer bovenop en kon ik het ook echt gaan uitdragen. Dat was een heel mooi proces.”
Bosbaden is thuiskomen
Stefanie: “Door het bosbaden is bij mij ergens een raampje opengegaan. Van een idyllisch koepeltje midden in het bos, net als je vroeger in een Bambi filmpje zag.” Ze lacht. “Ik keek door dit raampje het bos in, met allemaal mos op de grond en prachtige bomen, een beetje een kerstachtige sfeer en dacht: “Die wereld is mooi!” En daar sta ik nu in. Ik ben alles daar aan het verkennen en ontmoeten. Die relatie is zo sterk geworden en ook heel natuurlijk.”
Voor Stefanie is bosbaden echt thuiskomen. Ze lacht. “Misschien een cliché antwoord, want mijn bedrijf heet ook ‘Thuis in het Bos’. Het is ruimte geven aan waar ik met mijn hele lijf, lichaam en geest behoefte aan heb. Weer die verbinding te voelen.” Inmiddels kan ze dit gevoel van thuiskomen bij zichzelf vanuit huis ook veel beter voelen, maar fysiek in het bos aanwezig zijn is voor haar nog steeds erg belangrijk.
Stefanie: “Tijdens het bosbaden kan ik op het juiste moment weer ademhalen, in plaats van dat ik hier thuis om mij heen kijk en van alles moet.” In het bos komt ze tot rust en kan ze alles even laten voor wat het is. In de natuur vertraagt ze direct haar pas. En verhoogt haar aandacht. Ze kijkt veel bewuster omhoog, om de wereld daar ook te zien, niet alleen het pad onder haar voeten. Al haar zintuigen gaan open, ze gaat voelen, bekijkt regendruppels, kijkt naar de kleine dingen om haar heen. En doet regelmatig een Sit spot, waardoor ze zich nauw verbonden voelt met de plek. En dankbaar.
Het bosbaden bracht Stefanie weer terug bij haar eigen relatie met de natuur. “Als kind al bouwde ik hutten en speelde ik veel buiten. Elk jaar gingen we kamperen in Zuid-Frankrijk, waar ik veel tijd doorbracht op het strand en in mijn hangmat, starend naar de boomtoppen.”
Bomenknuffelaar
Stefanie: “Vriendinnen weten inmiddels dat als ze mij uitnodigen voor een wandeling, ze dat ook doen omdat ze zelf graag willen vertragen. En omdat ze weten dat ik hen naar dingen kan laten kijken waar ze zelf eigenlijk nooit naar keken. Ik geef hen de ruimte en de mogelijkheid ervoor. Een vriendin stuurt me nu foto’s van de minimale dingen die ze in de natuur ziet.” Ze lacht. “Ik ben eigenlijk ook altijd wel met de bomen in contact, ook fysiek. Als ik ze aanraak, dan voel ik gelijk die vertraging in mijn lijf: “Sta maar even stil.” Die bomen bewegen ook niet, dus waarom moet ik altijd in beweging zijn? Ik ben eigenlijk wel zo’n bomenknuffelaar geworden, als ik mijzelf zo hoor.”
Stefanie start haar werkweek in het bos. “Als ik maandag gelijk achter de laptop begin, dan doe ik alles wat moet, een lijstje dat eigenlijk alleen maar langer wordt. In het bos kan ik de juiste prioriteiten stellen. Ik kan heel goed aanvoelen wat ik nu nodig heb. Zo ga ik nu de week in, met overzicht in wat ik doe en wil. Tien keer meer rustiger en ontspannen.” Stefanie’s achternaam, Boomsma, past prachtig bij haar werk. Ze lacht. “Boomsma is een merk van de Friese kruidenbitter Beerenburg. Vroeger associeerde ik mijn naam vooral met een alcohol merk. Maar nu ik steeds meer het groene pad bewandel, merk ik dat ik er af en toe echt mee kan pronken.”
Natuurverbinding de sleutel tot een groenere, duurzame toekomst
Inmiddels is Stefanie’s relatie met de natuur zo sterk dat zij zich gesterkt voelt om het bosbaden uit te dragen, om veel meer mensen die verbinding te laten voelen. Met zichzelf. Met elkaar. Met hun omgeving. En hen te laten ervaren wat dit voor hen kan betekenen. “Voor mij is dit de sleutel tot een duurzame toekomst. Een groenere toekomst, waarin we veel meer in balans leven met onszelf en wat de aarde nodig heeft. Wij zijn natuur, maar we leven nu zo ver van de natuur en van onszelf af, dat we het gevoel hebben dat we van alles nodig hebben, maar we komen altijd tijd te kort. We zijn eigenlijk nooit helemaal blij. Pas als we echt weer tot rust komen, voelen we weer wat meer onszelf en waar we werkelijk behoefte aan hebben.” Stefanie hoopt dat als we veel meer in verbinding met onszelf en de aarde leven, we duurzamer gedrag gaan vertonen. “Dat is echt de sleutel voor onze toekomst hier op aarde.”
Missie om mensen de verbinding weer te laten voelen
Samen met collega bosbadgids Mirjam de Boer van The Art of Forest Bathing begeleidt Stefanie maandelijks een bosbad-sessie in het Nationaal Bomenmuseum in Doorn. “Er worden enorme afstanden afgelegd om hier te kunnen bosbaden. Gisteren kwamen er mensen uit Eindhoven, een paar weken geleden uit Winterswijk.”
Stefanie gaat ook met zakelijke teams het bos in. “Ook heel leuk en waanzinnig interessant. Er is dan een manager of collega die een bosbad “een goed idee” vindt. Waarbij je dan een team krijgt waarvan 18 van de 20 collega’s er misschien niet persé voor hadden gekozen.” Ze lacht. “Een deelnemer vroeg mij: “Misschien een rare vraag, maar ik heb dus mijn zwembroek mee, maar ik moest ook regenkleding meenemen? Ik snap het eigenlijk niet zo.” Toen zei ik dat hij zijn zwembroek wel weer even terug mocht leggen in de auto.”
Stefanie probeert altijd aan te voelen wat passende ‘uitnodigingen’ zijn (vrijwillige oefeningen die tijdens het bosbad door de gids worden aangeboden om de deelnemers zich met al hun zintuigen met het moment en de natuur te laten verbinden). “Een hele spirituele groep vindt het leuk om echt de energieën van bomen te gaan voelen. Maar bij zo’n zakelijk uitje gaan we ook gewoon wat luchtige oefeningen doen, zoals in tweetallen met een persoon geblinddoekt naar een plek toelopen en deze dan de plek te laten ontdekken. Of elkaar een cadeautje uit het bos geven, en dit met je ogen gesloten verkennen. Juist om te laten voelen dat die verbinding met de natuur er voor iedereen is, op een manier die past bij jou.”
Tijdens de Sit-spot aan het eind van de sessie ziet ze haar deelnemers altijd ontspannen bij een boom zitten. Stefanie: “Dat sterkt mijn gevoel dat stiekem iedereen dit wel wil. Ons lijf voelt het, ons hoofd weet het. We zijn geconditioneerd door hoe we opgeleid zijn, door onze opvoeding, of waar het dan ook vandaan komt, waardoor we eigenlijk altijd een beetje in de vooruit stand zitten. Maar laat iemand bij een boom zitten en er komen de meest bijzondere inzichten, of juist even gewoon helemaal niets.”
Door verwondering weer ‘aan’ gaan
Ze vind het altijd mooi als er geuit wordt dat het vertragen in de natuur haar deelnemers dichter bij zichzelf brengt. Dat men zich kwetsbaar durft op te stellen en deelt wat het bosbad met hen doet, zich steeds meer naar andere deelnemers toe openen, details in de natuur om zich heen opmerken, zoals mos dat op de bomen groeit of hun verwondering uiten over het geluid van de regen. Stefanie: “Echt symbolisch voor hoe dat af en toe in de maatschappij ook gaat, je kwetsbaar opstellen, dichter bij jezelf willen komen. Als je die connectie eenmaal voelt, kan dat zoveel met je doen en dit mag je ook uitdragen. Dit gesprek gun ik mensen zo. Om door die verwondering weer ‘aan’ te gaan.”
Sinds enige tijd geeft Stefanie ook bosbad-sessies aan studenten: tijdens de introductieweek van de Universiteit Utrecht; en bij de Master Tourism, Society and Environment van Wageningen University & Research, waar zij zelf ook student was.
Stefanie: “Tijdens die opleiding wordt ook aandacht aan de natuur besteed, maar alleen vanuit het klaslokaal. De docent vroeg zich af hoe de natuur veel meer een plaats in het onderwijs zou kunnen krijgen.” Ze besloot zijn studenten de natuur te laten ervaren tijdens een bosbad. “In hun directe omgeving, zodat ze zich uitgenodigd voelen om de natuur veel meer in hun studentenleven te gaan integreren.” Het liefst zou Stefanie aan nog veel meer studenten een bosbad-sessie geven. “Het is de generatie die het niet makkelijk heeft en de natuur geeft hen inspiratie en rust te midden van alle stress die ze ervaren. En het zorgt voor een ontspannen verbinding tussen studenten. Ze kunnen wel op de universiteit of in de kroeg afspreken, maar in de natuur is er veel meer ruimte om andere gesprekken met elkaar aan te gaan.”
Lijntje met de natuur nog kort
Stefanie was verrast hoe snel de studenten met al hun zintuigen in het moment kwamen. Zich overgaven. “Bij andere groepen duurt dit soms even, voelen sommige deelnemers zich ongemakkelijk als ze de ogen mogen sluiten.” Toen Stefanie de studenten vroeg om een stukje te wandelen of ergens te gaan zitten en te kijken naar wat er beweegt, hadden ze al snel hun schoenen uit en liepen ze het bos of park in. “Echt heel mooi om te zien.” Ze merkt dat het lijntje tussen de studenten en de natuur eigenlijk nog heel kort is. En ook dat er een enorme behoefte is om de natuur weer in het hart te mogen sluiten. Stefanie: “Het is eigenlijk niet eens een kennismaking, want de meeste studenten weten vanuit vroeger echt wel hoe het was om in contact te zijn met de natuur. Maar sommige studenten zijn in omgevingen opgegroeid met weinig natuur, soms niet eens uitzicht op een boom.”
Kinderbosbad
Stefanie geeft ook bosbaden speciaal gericht op kinderen. Bij haar eigen kinderen, die net naar school zijn gegaan en veel binnen moeten zitten, voelde ze deze behoefte. “Wij wonen in een vrij groene omgeving. Deze bosbaden richten zich op stadskinderen die niet altijd naar buiten kunnen, of niet weten waar ze dan naar toe moeten.”
Natuurlijk ritme
Inmiddels fietst Stefanie naar een plek, gaat er staan, voelen, wandelt er rond en geeft er een bosbad. “Ik ben er onwijs blij mee dat dit nu zo sterk is, dat intuïtieve.” De uitdaging voor haar zit in het gewone leven, dat ze zo graag in lijn brengt met het ritme van de natuur.
“Ik ben me enorm aan het verdiepen en verrijken door het bosbaden, zwem wekelijks buiten in natuur water en probeer steeds meer te leven in het ritme van de seizoenen, maar tegelijkertijd sta ik ook in het leven waarin mijn kinderen op tijd naar school moeten, er boodschappen nodig zijn en werk deadlines gehaald. Dat voelt soms een beetje als een mis-match.” Ze lacht. “Een thema voor de komende jaren, om daar echt aandacht aan te geven en ook bewust te voelen waar ik in mee wil gaan, en waarin niet meer. Hoe kan ik er zo in meegaan dat dit ook nog natuurlijk voor mij voelt en ik de verbinding blijf voelen?
Stefanie ziet dat iedereen, inclusief zijzelf, misschien in hun privé tijd wel ontspannen, maar tijdens hun werk vaak doordenderen. “Dat vind ik zonde. Herfst en winter zijn hele drukke perioden, terwijl als je energetisch met de seizoenen zou werken die periode er een zou zijn om af te schalen. Daardoor creëer je ruimte, om in het voorjaar weer te ontkiemen. Een betere afstemming op de seizoenen en met zijn allen meer de ontspanning opzoeken en de relatie met de natuur weer aangaan, zou echt heel veel aan stress en burn-out klachten gerelateerd ziekteverzuim kunnen voorkomen.” Stefanie probeert hier op haar eigen manier en via haar bosbaden verandering in te brengen en hoopt dat dit deel van een grotere beweging is. “Er zijn veel meer mensen die hier al mee bezig zijn en het is fijn om elkaar daar ook in te kunnen vinden.”
Verdieping op het bosbaden
Samen met bosbad collega Mirjam start Stefanie in 2024 een cursus, als verdieping op het bosbaden. “Het bosbaden is een hele fijne, warme, eerste ontmoeting, maar we merken dat er bij veel deelnemers de behoefte bestaat om meer te willen weten. Over de maan, het ritme van de seizoenen, de elementen, Keltische tradities.” De cursus richt zich op professionals, zoals buitenpsychologen, buitenfysio, natuurcoaches, die met hun cliënten de natuur in gaan en op mensen die graag meer verdieping willen na een bosbad. Stefanie: “Hoe mooi is het als je jezelf nog meer kunt belichamen doordat de relatie met de natuur zo sterk is? Samen met een groep gelijkgestemden verdiepen we de persoonlijke relatie met de natuurlijke wereld met de beoefening van Shinrin-yoku, Deep Ecology & Sjamanisme van de Lage Landen. Een diepe duik in de natuur.”
Stefanie ook actief als bestuurslid voor de onlangs opgerichte Branchevereniging Bosbadgidsen Nederland. Ze hoopt dat bosbaden en verbinding met de natuur weer heel natuurlijk wordt voor iedereen.
Stefanie: “Als mijn groepen vertrekken merk ik dat ze eigenlijk willen blijven.” In augustus had ze een volle maan bosbad. “Het was allemaal zo mooi samen, zo idyllisch. Na de theeceremonie werd het op een gegeven moment heel donker en de poort zou bijna dichtgaan. Ik stond op en iedereen kwam me een knuffel geven. Omdat ze het zo ontzettend fijn vonden dat dit hier kon, die ruimte voelen. Ik droom van een wereld waarin die ruimte er altijd is, weer verweven met ons leven.”
Je kunt hier meer over Stefanie Boomsma en haar werk vinden.
stillnessnature.com 